Brexit biedt mogelijkheden voor stabieler en socialer Europa
donderdag 28 juli 2016
De uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie wordt op het vaste land van Europa overwegend – en begrijpelijkerwijs – als een verlies gezien. Toch kan het tegelijkertijd ook grote mogelijkheden bieden voor een socialer en stabieler Europa.
Angelsaksisch model
In de jaren zeventig werd het Angelsaksisch model in het Verenigd Koninkrijk het dominante economisch model. Bij dit systeem staan liberale waarden als zelfredzaamheid, marktwerking en een beperkte sociale zekerheid centraal. In 1973 trad het Verenigd Koninkrijk toe tot de Europese Gemeenschap. In de jaren daarna werd het Angelsaksisch model dominant, vooral nadat Margaret Thatcher in 1979 aan de macht kwam en het naar haar vernoemde Thatcherisme introduceerde, waarbij het uitgangspunt een vrijemarkteconomie was. Het is de Britten daarna gelukt om hun Angelsaksisch model ook in de rest van Europa politiek en economisch dominant te maken.
Aandeelhouders
Het Angelsaksisch model kent maar één economisch en ondernemingsbelang, namelijk dat van de aandeelhouders. Tot eind jaren 70 was het Rijnlands model in de toenmalige lidstaten van de EG, dus ook in Nederland, dominant. Dit systeem gaat uit van een grote publieke sector en relatief veel regulering, bijvoorbeeld op het gebied van milieu, ruimtelijke ordening, onderwijs en sociale vraagstukken.
Belangen
Voor bedrijven betekent het Rijnlands model dat er oog is voor een ieder die belangen heeft in de onderneming. Niet alleen de belangen van de aandeelhouders, die hoofdzakelijk door winstbejag gemotiveerd worden, zijn hier leidend. De belangen van de werknemers, de toeleveranciers, de klanten en de samenleving als geheel zijn minstens zo belangrijk. In Duitsland is het Rijnlands model ook nu nog het meest aanwezig. Het heeft eraan bijgedragen dat Duitsland relatief goed door de laatste economische crisis is gekomen. In Duitsland zijn er namelijk relatief veel familiebedrijven. Deze bedrijven zijn doorgaans meer op duurzaamheid en continuïteit gericht.
Nieuwe politiek
De EU heeft straks, na het vertrek van het Verenigd Koninkrijk, de kans om afscheid te nemen van het economisch model dat sinds de jaren zeventig dominant is geweest in Europa. Er kan dan worden toegewerkt naar een nieuwe Europese politiek waarbij een betere balans ontstaat tussen de aandeelhouders en andere belanghebbenden.
Werknemers en werklozen
Wim Plantinga – wiens bedrijf Demo Advies zich hoofdzakelijk bezighoudt met re-integratie, outplacement en arbeidsbemiddeling – pleit ervoor dat er vanuit Europa meer aandacht en middelen beschikbaar komen voor werknemers en werklozen. Tot nu toe gingen deze middelen voornamelijk naar lagere overheden. Uit de praktijk is echter gebleken dat private partijen beter in staat zijn om werknemers en werklozen te ondersteunen bij duurzame inzetbaarheid op de arbeidsmarkt.
Socialer Europa
Als er meer aandacht komt voor alle belanghebbenden, dus niet alleen de aandeelhouders, ontstaat er een politiek stabieler, economisch welvarender en ook socialer Europa.
